آشنایی با چند صنعت جالب شعری           

۱. سیاقت الاعداد

در لغت به معنی برشمردن و به ترتیب آوردن اعداد اما در علم بدیع چند چیز را دنبال یک دیگر بر یک سیاق بشمرند و سپس در باره ی هر یک جداگانه یا درباره ی مجموع آنها وصف یا حکمی بیاورند .
این گونه سخن وقتی آرایه به شمار می آید که با محسنات لفظی یا معنوی دیگر همراه باشد .

مثال:

 سال و فال و مال و حال و اصل و نسل و تخت و بخت

                                                                             بادت اندر هردو گیتی برقرار و بردوام


ای به شش روز از دو حرف این هفت ایوان ساخته

                                                                            زیر طاق هفت ایوان چار ارکان ساخته

  ۲ . صنعت مجرد (شعر بی نقطه) :

در لغت به معنی برهنه کردن می باشد و در اصطلاح شعری را گویند که از حروف نقطه دار استفاده نشده باشد و این را معطل نیز خوانند .

مثال :

هم او و هم دل او دار عدل را معمار                                     هم او و هم در او درد ملک را مرهم  

  ۳. صنعت منقوطه :

این صنعت عکس مجرد است و آن چنان است که شاعر بیتی آورد یا بیشتر که تمام حروف آن نقطه دار باشد .

مثال:

ز نغزی، زیب تختی ، زین جیشی                          نزیبد جز به بختت زینت تخت

۴. تدویر و مدور :

درلغت به معنی گردکردن است و در اصطلاح آن است که شاعر بیتی بگوید که چون در دایره نویسند از هر طرف بتوان آن را خواند .

مثال:

ای بی وفا! رحمی بکن ، بهر خدا ، بر عاشقان !


نگارینا ! بدین زردی چرا کردی ، رخان من

۵.تربیع و مربع :

در لغت به معنی چهارسو کردن است . و در اصطلاح آن است که شاعر چهار بیت یا چهار مصراع بگوید که به طول و عرض بتوان خواند و در صورت و معنی هیچ تفاوتی پدید نیاید .

مثال :